Site İçi Google Destekli Detaylı Arama Motoru

Basınçlı Hava Tesisatı Akım Şeması ve Boru Çapı Hesabı Nasıl Yapılır ? (Videolu )




Basınçlı hava tesisatı ile ilgili  siz değerli takipcilerime akım şeması ve bir örnek proje üzerinden boru çapı dizaynı ve hesabı  hakkında eğitim videosu hazırladım bu eğitim videosun izledikten sonra aşağıdaki kurallarla birlikte basınçlı hava tesisatını korkmadan yapabilirsiniz. Bu eğitim videosunun ilk başta ülkem adına sonra siz değerli takipcilerime faydalı olmasını diliyorum.Bu Eğitim Videosunda döküman gönderek eğitim sürecine katkıdabulunan Ankara Tercih ısı makineleri ltş.şti firmasından Mustafa Vatansever beye teşekkür ederim. 


Eğitim Videosunda Kullanılan Excel ve Dwg Dosyasını Youtube katıl Üyelerine Özeldir.

Katıl Üyesi Olmak İçin Tıkla 

Güncellemeleri Takip Etmek İçin Obone Olmayı İhmal Etmeyin;
Youtubede   : Kutman KAPLAN 

Facebookta : Mekanik Hesaplar 


 
 

Basınçlı Hava Tesisatında Tasarım Kuralları :

  • 7 atm basınç ve 3 lt/sn debide basınçlı havanın sağlanabilmesi için en az 1 kW’lık bir
    elektrik motor gücü gereklidir.
  • Elektrik enerjisini veya mekanik enerjiyi, pnömatik (basınçlıhava) enerjiye dönüştüren, diğer bir tanımla; basınçlı hava üreten makinalara kompresör denir.
  • Elektrik enerjisini veya mekanik enerjiyi, pnömatik (basınçlı hava) enerjiye dönüştüren, diğer bir tanımla; basınçlı hava üreten makinalara kompresör denir.
 
  • Kompresör seçiminde aşağıdaki hususlar gözönüne alınmalıdır;
    • Kapasite ve işletme basıncı,
    • Yük ve kullanım faktörü,
    • Kompresör tipi ve hava kalitesi,
    • Spesifik güç tüketimi,
    • Boşta ( yüksüz ) güç tüketimi.
  • Yük faktörü kompresörün serbest hava verimi (FAD) ile yükte çalışma zamanının birbirine oranıdır. Bu hiç bir zaman % 100 olmamalıdır. İyi bir seçim % 50 ila % 70 arası yük faktörü
    seçimidir. Yani kompresörün bir saat içinde % 70 çalışması (42 dakika) istenilen hava ihtiyacını sağlayabilmelidir.
    Yük faktörünün iyi seçilmesi ve kullanılması ;
    • Özellikle hava soğutmalı kompresörler için gereken soğuma zamanını sağlar,
    • Daha muntazam bir basınç değeri sağlar,
    • Daha az tamir gerektirir,
    • Hava ihtiyacının ani artışlarında bu ihtiyacın karşılanmasını sağlar. 
  • Bir aletin kullanım faktörü aletin ortalama çalışma süresinin yüzdesidir. Kullanım faktörleri % 10 ile % 100 arası değerler alır.
 
  •  

  • Kurutucularda müsade edilen basınç düşümü 0,1-0,2 bar
  • Filtrelerde müsade edilen basınç düşümü 0,1 bar
  • KOMPRESÖR DAİRESİ
    • Mümkün olduğu kadar basınçlı hava sistemine göre merkezi
    bir yerde düşünülmelidir.
    • Özellikle çok hava tüketen yerlere yakın olmalıdır.
    • Temiz ve serin hava girişi temin edilmelidir.
    • Bakım ve servis için gerekli yeterli alan olmalıdır.
    • Yeni kompresörler için rezerv alan olmalıdır.
    • İyi hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.
    • Oluşan ısı yükleri odadan kanal, fan, davlumbaz, pencere gibielemanlarla uzaklaştırılmalıdır.
    • Kompresör ve kurutucuda oluşan ısı yüklerinin diğer kompresörler tarafından emilmesi engellenmelidir.
    • Kompresör eksoz havası yer uygunsa dik olarak, değilse %15 eğimli bir kanalla atılmalıdır.
 

  •  Boru Çapı Tayini :Sabit boru şebekelerinde kompresörden çıkan basınçlı havanın hattın sonuna kadar toplam basınç düşümü 0.3 bar’ dan fazla olmamalıdır. Çok uzak mesafeyi kapsayan boru hatlarında biraz daha fazla basınç düşümü kabul edilebilir, fakat bu kayıp hiç bir zaman 0.5 bar’ dan fazla olmamalıdır. Boru boyları gereksiz yere uzun tutulmamalıdır. Gereğinden küçük çapta boyutlandırma öncelikle hat boyunca aşırı basınç düşmelerine neden olur. Ayrıca yüksek hava hızlarına neden olduğundan, basınçlı hava içerisindeki su buharının yeterince yoğuşmasını engeller.
 
  • Hava kaçakları genellikle ;
    • Emniyet valflerinde,
    • Su tahliye musluklarında,
    • Boru ve hortum bağlantı yerlerinde,
    • Kesici valflerde,
    • Yol verme kaplinlerinde,
    • Basınç regülatörlerinde,
    • Hava kullanan ekipmanlarının bağlantı noktalarında meydana gelir.
  • Öncelikle ana dağıtım hatları döşendikten sonra ve kompresöre, cihazlara ve aletlere bağlantı yapılmadan önce bu boruların kaçağa karşı denetlenmesi, kontrol edilmesi gereklidir. Boru tesisatı hidrolik basınç sistemi ile, su basıncı ile, çalışma basıncının 1.5 misli fazla basınca tabi tutulmalıdır. Denemeden sonra borulardaki su alçak basınçlı hava ile boşaltılmalıdır.
  • Kompresör diğer donanımla birlikte yeterli havalandırması olan kapalı veya açık olsa dahi yağmur almayacak bir konumda yerleştirilmesigerekir. Kompresörün yerleştirildiği yer, oda/daire sıcaklığı 0°C’nin üstünde olmalı ve mümkünse 35°C’yi geçmemelidir. Ortam sıcaklığının40°C’yi geçmesi kesin zararlıdır. Kompresörün temiz, havada toz uçuşmayan bi yerde kurulması önemlidir. Aksi takdirde kompresörünfiltreleri erken tıkanır.
  • Kompresör çıkışı hava tankına kadar veya bir vanaya kadar flexible (esnek) bağlantı olmalıdır. Örneğin: 1 ½” çıkışlı kompresör için 1 mboyunda 1 ½” iç çaplı hortum, çalışma basıncına ve sıcaklıklara uygun nitelikte
  • Tesisatta 0.5 bar’dan az (boru, vana, filtre ve kurutucular dahil) basınç kaybı olacak şekilde tesisat yapılması çok uygundur. Veya en kötüşartlarda (filtre tıkandığı zaman) çalışma basıncının %10’undan az basınç kaybı olacak şekilde tesisat yapılması uygundur. Örnek: 8 bar kompresör için tüm tesisattaki (en az noktada) basınç kaybı 0.8 bardan az olmalıdır. (Filtreler belirli seviyede tıkalı olsa dahi.)İstenilen hava kalitesine göre kurutucu ve filtreler seçilmiş olmalıdır.
  • Kompresörden, kurutucudan ve hava tankından periyodik olarak biriken su-yağ karışımını tahliye etmek gerekmektedir. Bunun için kondensat (yoğuşum) tahliye hortumlarının veya zeminin temizlenmesi sırasında oluşan kirli suyun tahliye edileceği şekilde (kompresör odasının duvarları dibinden ve/veya ortadan uygun bir pozisyonda geçen) ızgaralı su tahliye kanalı yapılması faydalı olabilir.
    

  • Oda Hacmi:Oda Hacmi >= Toplam Kompresör Gücü * 1.35 m³ (1 kW için 1.35 m³)Örnek: İki adet 75 kW kompresör var ise, 2*75*1.35 = 202.5,yani 200 m³ veya daha büyük kompresör odası gerekir
  • Havalandırma açıklığı:Havalandırma açıklığı >= Toplam Kompresör Gücü * 0.016 m² (1 kW için 0.016 m² emiş ve bir o kadar çıkış)Örnek: İki adet 75kW kompresör var ise, 2*75*0.016 =2.4 m² veya daha büyük kompresör odası emiş ve çıkış havalandırma açıklığı (pencere) gerekir. Bu kesit hem emişe hem çıkışa (örnek’te 2.4 m² + 2.4 m²) açılır. Emişler alçaktan çıkışlar yüksekten yapılır. Çıkışıklığı bir veya daha çok pencereden oluşup, emişıklığından daha büyük olabilir. Emişıklığı panjurla kapıdan veya bir pencereden yapılabilir. Emişten içeriye toz girmemesi için, emişıklığında panel filtre kullanılmasında faydavardır. Panel filtre kompresör odasında vakum oluşturacak şekildehava akışını kısmamalıdır. Kompresör odasında vakum varsa, emişıklığı yetersiz anlamına gelir.Oda hacmi yetersiz olursa ve/veya havalandırma açıklıklarıyetersiz olursa, kompresörün verimi düşer, hararet yapar ve çabuk arızalanır.
  • Tavandan yapılan boru hatları kompresörden ileri dogru %1 eğim verili olrak tesis edilmeli 
  • Küçük.... Kapasitesi 40 L/sye kadar olanlar.
    Orta....... Kapasitesi 40 L/s ile 300 L/s arasında olanlar.
    Büyük.... Kapasitesi 300 L/s den fazla olanlar. 
  •  Hava kampresör/erinin çıkardığı gürültü bir çeşit çevre kirliliği olduğu için, izole edilmesi gerekir. Kompresör dairelerinde gürültünün dışanya aksettirilmemesi için alınacak önlemler dışında, kompresör üniteleri sessiz kabin/er içine alınabilirler. Böylece gürültü seviyesi 1 O- 15 dB azaltılabilir.
  • Yağlanan vidalı kompresörlerin yağ soğutucuları hava veya su soğutma/ı olabilmektedir. Sıkıştırma için sarfedilen enerjinin büyük bir kısmı yağa geçtiğinden, yaklaşık 50 - 80 oc sıcaklıktakı bu ısıdan faydalanmak mümkündür. 
  • Soğutarak kurutma: Havanın elde edilmesi aşamasında, çift veya daha fazla kademe uygulanankompresörlerde kademeler arasında soğutma başlar. Bu sırada nem yoğuşur. Hava tankına giden havanın içerisindeki su, tankın alt kısmında birikir. Hava tankının suyu alınarak sisteme bir miktar suyun gitmesi engellenir. Ekonomikliği yüzünden en çok kullanılan kurutma yöntemidir. 
  • Fiziksel kurutma: Nem soğutucu maddenin üst kısmında tutulur. Kurutucu madde
    silisyumdioksit tanecikli yapıdan oluşur. Sistemlerde iki fiziksel kurutucu birimi kullanılır.Birincisinde doyma noktasına ulaşıldığında ikincisi devreye girer. İkincisi devrede olduğu sırada sıcak hava yardımı ile birinci kurutucu içinde toplanmış nem dışarı atılır. 
  • Kimyasal kurutma: Kimyasal tepkime desikon (kurutucu eriyik) denilen kimyasal kurutucu hammaddedir. Bu kimyasal madde, nemi emdikçe çözünür, kendisi de sıvı duruma geçer. Bu sistemle nemle birlikte yağ tanecikleri ve buharı da tutulabilir. Yağı temizleme gücü düşüktür. Bu nedenle yağın ön filtrede tutulması gerekir. Havanın kurutulması işlemlerinde içindeki nemin tamamı alınamaz. Bir kısım nem,nem tutucular ve filtreler yardımıyla alınır. 
  • Şartlandırıcı : Havanın transfer hattından pnömatik sisteme giriş yerinde kullanılan ve havayı kuru sistem içerisinde kullanılacak özelliklere getiren elemanlara şartlandırıcı denir. Havanın boruların içerisinden nakli sırasında, sürtünmeden dolayı, su damlacıkları oluşur ve bu durum basıncı yükseltir. Ayrıca transfer sırasında boru içinde hava kirlenecek ve metal tozlarını yanında sisteme getirecektir. Havadaki bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için şartlandırıcı kullanılır. Ayrıca şartlandırıcı, sisteme düzenli yağ tedarik eder. Böylece paslanmanın önüne geçilir, devre elemanları arasındaki sürtünme azaltılarak aletin rahat çalışması sağlanır ve verimlilik artırılır. Şartlandırıcı, ana boru hattı ile hava hortumu arasına monte edilmelidir. 
  

  • Şartlandırıcının görevleri; Havanın içindeki suyu almak, Havanın basıncını ayarlamak, Havayı temizlemek,Kuru havayı yağlamak diye sıralayabiliriz Şartlandırıcılar filtre, basınç ayarlayıcı, yağlayıcı ve manometre olmak üzere 4 eleman bulunur.
 
  • Yağlayıcı , havayla çalışan motorları yağlamak için hareket eden hava akımına ölçerek yağ ekler.Yağın damlama hızı, muhafazada manuel olarak ayarlanabilir; bu çoğu yağlama biriminde birmuayene camından izlenebilir. Yaygın ayar yöntemi, dakikada bir ya da iki damladır.
 
  • Basınçlı havayı taşıyan borular şartlara ve isteklere göre çeşitleri şu şekilde olabilir; Bakır,Pirinç,Alaşımlı Çelik, Siyah Çelik Boru,Galvaniz kaplı çelik,Plastik
  • Boru hatları kolay döşenebilmeli, korozyona karşı dayanıklı ve ucuz olmalıdır. Kaynaklı borular ucuz ve sızdırmaz olmalarına rağmen kaynak cürufları sisteme zarar vereceğinden pek tercih edilmezler. Galvanizli borular çeliği korozyona ve iç ortam nemine karşı korumak için sıcak daldırma yöntemi ile çinkoyla kaplanmış borulardır. Metalin paslanmaya karşı korunması
    gerektiği durumlarda kullanılır. Bu yüzden galvanizli borular sistemlerde daha çok tercih edilir.
    Kullanım yerlerindeki dağıtım şebekesinde en çok kullanılan hortum, polietilen ve poliamid
    plastik hortumlardır. Son zamanlarda geliştirilen bağlantı elemanları ile çabuk, kolay ve ucuz bir şekilde döşenirler. Esnekliğin istendiği yerlerde ise kauçuk hortumlar kullanılır. Kauçuk
    hortumlar aynı zamanda mekanik gerilmelere karşı plastik hortumlara oranla daha dayanıklıdır.
    Ancak pahalı olduklarından çok kullanılmayan bir hortum çeşididir. Branşmanlarda kullanılan
    plastik hava hortumlarının uzunluğu şartlandırıcıdan damlatılan yağın etkisini kaybetmemesi içinstandartı 7.5m’dir.
Kaynaklar :
1-) İ.Yenal CEYLAN Makine Mühendisi EİE /UETM
2-) Dalgakıran Kompresör
3-) Oska-Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.


Yorum Gönder

11 Yorumlar

  1. Eline koluna sağlık. Gerçekten çok iyi ve faydalı bilgiler veriyorsun. Aşağıda bir kaç sorum olacak;

    1) Hız neden 6m/s baınçlı hava tesisatlarında almamız gereken bir referans değer midir? Bir referans var mıdır bununla ilgili? Kompresörlü tesisatlarda alınması gereken değer bu mudur? Blower hatları vs.'de de böyle midir? Elbette her uygulamaya göre değişir ama nasıl pompa boru çapı hesabında ortalama basma hattı 2 m/s suction hatlarında 1-1,2m/s değerli gibi ortak bir sektör değeri var mıdır?

    2) Sadece filtrelerde 0,1 bar 1mSS gibi bir kayıp aldın tanktan dolayı bir basınç kaybı gözardı edilir mi? Ben olsam tanklarda 0,2bar alırdım.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 6 m/s hız için konfor açısından hızın ses yapmasını engellemek amaçlı ve ayrıca daha yüksek hız seçilir ise daha fazla sürtünme oluşucak olup önerilen ideal ortalama hızdır. 2. konuda ise tank büyük olduğundan hava hızı düşmektedir fazla direnç oluşturmamaktadır . ama alınmasında fayda vardır alınabilir

      Sil
  2. Web-sitenizin cep telefonuna uyumluluğu için bir çalışmanız var mı ya da app için bir çalışma?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. o konuda bir çalışma bulunmamkta ve hiç anlamamaktayım. google alt yapısını kullanıyorum.

      Sil
    2. ��༼ つ ◕_◕ ༽つ

      Sil
  3. Bu tesisat zarardan başka bir şey değildir.En üstteki proje zarardan başka bir şey değildir.elektriğe makineye ve zamana iç donanıma zarar projesidir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Daha iyi bir çalışmanız ve bilginiz varsa paylaşırsanız çok seviniriz.

      Sil
  4. Branşman uzunluklarını hesaba katmamız gerekmiyor mu ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. En uzak noktadaki branşman uzunluğunu katacağız. En uzak noktaya basınç sağlayan en yakın noktaya basınç sağlamaktadır.

      Sil
  5. mühendis beyinler2/13/2020 7:12 ÖS

    Tebrik ederim sizi özenle izlemekteyim çok başarılı çalışmalar yapmaktasınız . Teorik bilgiyi, pratiğe nasıl uyarladıklarını araştırması ve uygulama imkanı bulabiliyormusunuz

    YanıtlaSil
  6. Çok faydalı oldu.Teşekkürler.

    YanıtlaSil

Teşekkür ederim