Merhaba sayın meslektaşlarım , Uzun süredir araştırdığım bir konuydu . Sizler için bu konuyu derledim. Vatanıma ve Milletime Hayırlı olmasını diliyorum. Patlayıcı ortam diyince aklınıza ortama yanıcı gazların belirli bir orana ulaştığından en ufak bir kıvılcımdan etkilenerek patlayabilme potansiyeline erişmesidir. Bu gazın Patlamaması için gazın yüzdelik miktarları çok önemlidir. Gazın Patlamadığı sınır aralıklarına alt patlama sınırı (%LEL) ile Üst patlama sınırı ( %DEL ) denir. Alt ve Üst aralığında olduğu sürece ortam emniyettedir. Gazın patlama yönünü zararı kadar, insan sağlığına zararıda vardır . İnsan Sağlığına zarar vermeyecek minumum orana Cppm Sembolu ile gaz konsantrasyonu olarak isimlendirilir. 1 ppm 1 milyonda 1 tane anlamına gelmektedir. Ortama yayılan gaz miktarına ise Emisyon oranı denmektedir. Sembolü ER ile gösterilmekte olup birimi ise lt/h olarak ifade edilmektedir.
Şekil 1 : Gerekli Şartlar Oluştuğunda Yangın Kıvılcımı İle Patlama
Şimdi gerekli genel açıklamarı yaptıktan sonra konuyu iki şekile ayıralım
- Ortamda patlama olmaması için gerekli hava debisi hesabı
- Ortamdan İnsan sağlığına zarar vermemesi için gerekli hava debisi hesabı
Ortamda patlama olmaması için gerekli hava debisi hesabı :
| Q1 | = | 22,4 x q x ER x K x 100 | ||||
| MW x LEL x B | ||||||
q = Gaz yoğunluğu kg/dm³
Er = Emisyon Oranı (Yayılan Gaz Miktarı ) lt/h
Not : Emisyon oranını hesaplamak için deney yoluna gidilebilir. Örneğin 1 saat işlem gören ürün ağırlığı 100 kg olsun Kullanılan işlem ürünü boya olsun, Boya ağırlığı 50 lt, 40 kg (Boya Yoğunluk 0,8 kg/m³). olsun. İşlem sonrası ürün ağırlığı 135 kg geldiğini düşünelim.5kg ürün havaya buharlaşıp gitmiş demektir. Giden ürününü lt/h cinsinden değeri ise 5 x 0,8 = 4 lt/h olarak bulunur. Sayın meslektaşlarım bu size bir fikir olsun . Sorunlar çeşit çeşittir . Karşınıza ne çıkacağını bilemezsiniz. Bu yüzden çözümü sahada pratik olarak bulmalısınız.
Not : Emisyon oranını hesaplamak için deney yoluna gidilebilir. Örneğin 1 saat işlem gören ürün ağırlığı 100 kg olsun Kullanılan işlem ürünü boya olsun, Boya ağırlığı 50 lt, 40 kg (Boya Yoğunluk 0,8 kg/m³). olsun. İşlem sonrası ürün ağırlığı 135 kg geldiğini düşünelim.5kg ürün havaya buharlaşıp gitmiş demektir. Giden ürününü lt/h cinsinden değeri ise 5 x 0,8 = 4 lt/h olarak bulunur. Sayın meslektaşlarım bu size bir fikir olsun . Sorunlar çeşit çeşittir . Karşınıza ne çıkacağını bilemezsiniz. Bu yüzden çözümü sahada pratik olarak bulmalısınız.
K= Emniyet Katsayısı (5-12 Arası Alınabilir )
MW= Moleküler Ağırlık gr/mol
LEL = % Alt Patlama Sınırı
Not : Birden fazla gaz var ise alt patlama sınırı en düşük olan gaz alınarak maksimum debi hedeflenir.
Not : Birden fazla gaz var ise alt patlama sınırı en düşük olan gaz alınarak maksimum debi hedeflenir.
B= Sabit T Küçük 120 °C ise 1 , T ; 120 den Büyük ise 0,7 alınmalıdır.
Şayet 120 derece üstü fırın (Kurutma Fırını) ise Bulunan Değerin Ek olarak aşağıdaki formül ile debi arttırılmalı. (Charler ve Gay Lusac Kanunu )
| Qs | = | Q1 | x | T2 + 273 | ||||
| T1 + 273 | ||||||||
T2 = Fırın Sıcaklığı
T1 = Ortam Sıcaklığı
Formülde Birim Analizi : 22,4 sabiti payda bulunan molekül ağırlığı gr / mol dür. 1 mol kimya dersinden hatırlaar isek 22,4 lt hacim kapladığını biliyoruz. Burada mol yerine 22,4 lt yazar isek , 22,4 sayısı paydaya 22,4 lt olarak çıkar . 22,4 lt yanındaki lt yi m³ x 10^-3 çeviririz. LEL ise yüzde olarak ifade edildiği için LEL x 10^-2 olarak yazılır . Mol sayısındaki gram ise kg x10^-3 olarak yazılır. Bu ifadeleri yerine koyduğumuzda. Birim elemeleri yaptığımızda mevcut formül ortaya çıkacaktır.
T1 = Ortam Sıcaklığı
Formülde Birim Analizi : 22,4 sabiti payda bulunan molekül ağırlığı gr / mol dür. 1 mol kimya dersinden hatırlaar isek 22,4 lt hacim kapladığını biliyoruz. Burada mol yerine 22,4 lt yazar isek , 22,4 sayısı paydaya 22,4 lt olarak çıkar . 22,4 lt yanındaki lt yi m³ x 10^-3 çeviririz. LEL ise yüzde olarak ifade edildiği için LEL x 10^-2 olarak yazılır . Mol sayısındaki gram ise kg x10^-3 olarak yazılır. Bu ifadeleri yerine koyduğumuzda. Birim elemeleri yaptığımızda mevcut formül ortaya çıkacaktır.
Ortamdan İnsan sağlığına zarar vermemesi için gerekli hava debisi hesabı :
Cppm = Konsantrasyon (Olması gereken maksimum oran ) .Ppm : Milyondan bir analmına gelir
| Q1 | = | 22,4 x q x ER x K x 10^6 | ||||
| MW x Cppm | ||||||
q = Gaz yoğunluğu kg/dm³
Er = Emisyon Oranı (Yayılan Gaz Miktarı ) lt/h
Not : Emisyon oranını hesaplamak için deney yoluna gidilebilir. Örneğin 1 saat işlem gören ürün ağırlığı 100 kg olsun Kullanılan işlem ürünü boya olsun, Boya ağırlığı 50 lt, 40 kg (Boya Yoğunluk 0,8 kg/m³). olsun. İşlem sonrası ürün ağırlığı 135 kg geldiğini düşünelim.5kg ürün havaya buharlaşıp gitmiş demektir. Giden ürününü lt/h cinsinden değeri ise 5 x 0,8 = 4 lt/h olarak bulunur. Sayın meslektaşlarım bu size bir fikir olsun . Sorunlar çeşit çeşittir . Karşınıza ne çıkacağını bilemezsiniz. Bu yüzden çözümü sahada pratik olarak bulmalısınız.
Not : Emisyon oranını hesaplamak için deney yoluna gidilebilir. Örneğin 1 saat işlem gören ürün ağırlığı 100 kg olsun Kullanılan işlem ürünü boya olsun, Boya ağırlığı 50 lt, 40 kg (Boya Yoğunluk 0,8 kg/m³). olsun. İşlem sonrası ürün ağırlığı 135 kg geldiğini düşünelim.5kg ürün havaya buharlaşıp gitmiş demektir. Giden ürününü lt/h cinsinden değeri ise 5 x 0,8 = 4 lt/h olarak bulunur. Sayın meslektaşlarım bu size bir fikir olsun . Sorunlar çeşit çeşittir . Karşınıza ne çıkacağını bilemezsiniz. Bu yüzden çözümü sahada pratik olarak bulmalısınız.
K= Emniyet Katsayısı (5-12 Arası Alınabilir )
MW= Moleküler Ağırlık gr/mol
Formülde Birim Analizi : 22,4 sabiti payda bulunan molekül ağırlığı
gr / mol dür. 1 mol kimya dersinden hatırlaar isek 22,4 lt hacim
kapladığını biliyoruz. Burada mol yerine 22,4 lt yazar isek , 22,4
sayısı paydaya 22,4 lt olarak çıkar . 22,4 lt yanındaki lt yi m³ x
10^-3 çeviririz. Cppm ise Milyonda bir anlamına gelmektedir Cppm x 10^-6
olarak yazılır . Mol sayısındaki gram ise kg x10^-3
olarak yazılır. Bu ifadeleri yerine koyduğumuzda. Birim elemeleri
yaptığımızda mevcut formül ortaya çıkacaktır.
Bu konuyu Örnek Soru İle Pekiştirelim :
Şekil 2: Çalışma ortamına hammadeden yayılan aseton
Şekil 2 deki gibi bir fabrikada işciler üretim yapmaktadır. Üretilen ürünlerden ortama aseton gazı yayılmaktadır. Bu gaz için verilen özellikler aşağıdaki gibidir.
Alt Patlama Sınırı %LEL : 2,55
Moleküler Ağırlık MW : 58,08 gr/mol
Özgül Ağırlık q = 0,792 kg/dm³
Konsantrasyon Değeri Cppm = 1000 ppm
Emisyon Oranı ER : 10 lt /h (Fabrika Verileri veya Deneysel Tesbit İle ; Yukarıda örnek bir açıklama yapmıştım)
İsteneler :
- Ortamda patlama olmaması için gerekli hava debisi hesabı ?
- Ortamdan İnsan sağlığına zarar vermemesi için gerekli hava debisi hesabı ?
Ortamda patlama olmaması için gerekli hava debisi hesabı :
| Q1 | = | 22,4 x q x ER x K x 100 | ||||
| MW x LEL x B | ||||||
| Q1 | = | 22,4 x 0,792 x 10 x 5 x 100 | ||||
| 58,08 x 2,55 | ||||||
Q1 = 598,94 m³/h
Ortamdan İnsan sağlığına zarar vermemesi için gerekli hava debisi hesabı :
| Q1 | = | 22,4 x q x ER x K x 10^6 | ||||
| MW x Cppm | ||||||
| Q1 | = | 22,4 x 0,792 x 10 x 5 x 10^6 | ||||
| 58,08 x 1000 | ||||||
Q1 = 9163 m³/h
İnsan sağlığı için çok büyük değerler çıkmaktadır.
Arama Anahtar Kelimeleri ;
- Boyahane havalandırması
- Patlayıcı ortam havalandırması
- Boya fırını havalandırması
- Solventi Ortamdan Uzaklaştırma
- Yanıcı gazların zararları
- Ortam havalandırması ppm değeri düşürme
- ppm değerine bağlı hava debisi hesabı
- Patlayıcı gazların havalandırma ile kontrol altına alma
- Patlayıcı gazları kontrol altına alma
- Propanı ortamdan uzaklaştırma
- Patlamayı hava ile önleme
- İş güvenliği için havalandırma
- Zehirli gazları uzaklaştırma
- Ortam patlama sınırı
- Patlama sınırı kontrol altına alma
- Havalandırma ile duman kontrolü
- Boğucu gazlardan uzaklaştırma
){kind=link}
0 Yorumlar
Teşekkür ederim