Sprinklerde boru çapı nasıl belirlenir ?

Yıl 2015 18.000 m² bir projede , Proje Tasarımıcısı   bir yangın projesinde 2 adet zon 4" boru kullandı
proje uygulama aşamasına gelindiğinde ise;

Uygulamacı Firma : Kim tasarladı bu projeyi !!!
Proje Tasarımıcısı  : Buyrun .... bey sorun nedir ?
Uygulamacı Firma : Bu proje yanlış bunu değiştirmemiz gerek !!!
Proje Tasarımıcısı  : Neden ?
Uygulamacı Firma : Biz İstanbul Ankara Gibi büyük şehirlerde yüzlerce bina yaptık 1000 sprink ve üstü projelerde  8"  6-10 zondan aşağı koymadık bu proje kurtarmaz ?
Proje Tasarımıcısı  : Hesap Raporları Ek'tedir Baktınız mı ?  TS-EN12845 ve  BYKHY göre uygun tasarlanmıştır.

Bu şekilde muabbetlerle hep karşılaşıyoruz

"Bazı büyük projeler mahkeme kararınca yangın danışmanı kontrolünde yapılır onlar yangın sınıfını değiştirebilme hakkına sahiptir bu şekilde projelere denk gelinmiş olunabilir yangın danışmanı sorumluluk yüklendiği için senaryoları geliştirerek yabancı standartlara göre yapabilir."

İstisnalar TS-EN12845 ve  BYKHY yı bozmaz

Sprinklerde boru çapı hesabında ezberleri bozalım !!!

Yazım TS-EN12845 ve  BYKHY göre devam edecektir.

Not: Bu konuyu hiçbilgisi olmayan anlamayabilir temel bilgileri almış birine göre anlatılmıştır burada amaç boru çapı belirleme yöntemi analiz etmek yorum gücünü geliştirmek amacı ile ilgili bilgi verilmiştir. okuyuyucların temel hidrolik hesap konusu bilindiği kabul edilmiştir.
konu hakkında hiç bilgisi olmayan ise yüzeysel anlamda kendi birşeyler katmış olur.

Boru çaplandırmada nelere dikkat edeceğiz ?

Boru hızı : 6 m/s geçmeyecek.
Sistem basınç  kaybı 12 barı geçmeycek.

1 zon ile korunabilecek alan: (1 ıslak alarm vanası ile korunabilecek alan )

Düşük Tehlike : 10.000 m ²
Orta Tehlike : 12.000 m ²
Yüksek Tehlike : 9000 m ²

Branşmanlarda  adetlere göre çaplandırmada yardımcı olması amacı ile aşağıdaki liste kullabilir.

Orta ve Düşük Tehlike ve  sınıflarında branşman çapları

2   Sprinke  kadar  branşman çapı  DN25
3   Sprinke  kadar  branşman çapı  DN32
4   Sprinke  kadar  branşman çapı  DN40
9   Sprinke  kadar  branşman çapı  DN50
16 Sprinke  kadar  branşman çapı  DN65

Yüksek Tehlike sınıflarında branşman çapları

2   Sprinke  kadar  branşman çapı  DN32
4   Sprinke  kadar  branşman çapı  DN40
8   Sprinke  kadar  branşman çapı  DN50
12 Sprinke  kadar  branşman çapı  DN65
18 Sprinke  kadar  branşman çapı  DN80
48 Sprinke  kadar  branşman çapı  DN100

Hesaplar sonucu oluşturulmuş bir listedir daha küçük çaplarda daha büyük çaplarda seçilebilir.

Tasarımıcının analizine kalmıştır.

Çapı küçük seçmek tasarıma göre debi artışına sebep olur.
Çapı büyük seçmekte tasarıma göre debi artışına sebep olur.

Km faktörü sabit basınç arttıkça debi artar

"Boru hızı : 6 m/s geçmeyecek.
Sistem basınç  kaybı 12 barı geçmeycek."

Ana hat ise belirlemek hidrolik hesapla belirlemek en doğrusu olur .

Kurallar göz önünen alınarak

Ana  boru hattını  4" boru yerine  3" boru olamaz mı ?

Şekil 1 : Kullanılan formüller.

Örneğin :

2 katlı 300 yataklı bir otel düşünelim  

5.000 m2   500 adet sprink olsun.

Yangın sınıfı orta tehlike 2 olsun.

Yükseklik : 9 metre.

Şekil 2 : Koruma alanı açılacak sprink sayısı 12 adet olsun.

Şekil 2 : Kullanılan kritik hat numaralı çizim

Şekil 2 de görüldüğü gibi 4 sprinki DN32 seçtim Ana hattı DN80 1 zon seçtim buna göre hidrolik hesabı yapalım.

Şekil 3 : Ana hat DN80 göre hidrolik hesap

"Boru hızı : 6 m/s geçmeyecek.
Sistem basınç  kaybı 12 barı geçmeycek."

Hidrolik hesabı sonucu 5,139 bar DN80 ana hat boru çapı kriterleri sağladı  Piyasada tablolar var ona göre yapsaydık 500 adet sprink için 8 " seçicektik yazık değilmi ? .

DN65 deneyelim sizce kurtaracak mı ?
Haydi Deneyelim :)

Şekil 3 : Ana hat DN65 göre hidrolik hesap

"Boru hızı : 6 m/s geçmeyecek.
Sistem basınç  kaybı 12 barı geçmeycek."

Hidrolik hesabı sonucu 9,734 bar DN65 ana hat boru çapı kriterleri sağladı ancak biraz debi arttı

10-12"  Büyük çapların çıktığı projelerde vardır  yangın sınıfına kullanım amacına tasarıma göre değişmektedir.

Mühendislikte amaç yorumlayabilmektir en doğru kararı mimari tasarıma göre tasarımcının kendisi vermeldir.

Buradaki  amaç ezberlerden kurtulmaktır bu ülkeyi bir adım ileriye götürebilmek hepimiz sorumluluğudur.

Eğitim son nefesimize kadar devam edecektir hiç birşey bilmiyoruz algılarımız sürekli açık :)

saygılarımla.